یک قرن سینما در قاب منتقدان آمریکا / روزنامه آرمان، ۱۳۹۵، پنج شنبه ۱۳ خرداد، شماره 3053
بهنام حسینی٭
برخی کتاب‌ها از همان عنوان خاص و متفاوت خود این وسوسه را به جانت می‌اندازند که به دست بگیری‌شان، تورق‌شان کنی، و در نهایت بخوانی‌شان. «منتقدان فیلم آمریکا» هم یکی از این کتاب‌های وسوسه‌برانگیز در حوزه سینما است که با ده‌ها نمای نزدیک شورانگیز و تماشایی از فیلم‌های شاخص، و چشم‌اندازی جذاب و سرزنده از دوران مدرن شما را به ضیافت «لذت آگاهی» نقد و فیلم دعوت می‌کند. این کتاب با ترجمه وحیداله موسوی که پیش‌تر از وی «گزیده‌ی نقدهای رابین‌وود» را خوانده‌ایم، از سوی نشر «اختران» منتشر شده است. کتابی حجیم در قطع وزیری با ۷۰۰ صفحه؛ کتابی مرجع و پایه برای همه آنهایی که سینما دغدغه‌شان است از دانشجویان سینما گرفته تا کارگردانان و بازیگران و منتقدان سینمایی.
«منتقدان فیلم آمریکا» در نوع خودش بهترین کتاب است، و شاخص‌ترین به دلیل گستره، بلندپروازی، بستر تاریخی و حتی جاودانگی‌اش. کتابی که در قلب همه دوستداران و دست‌اندرکاران سینما و منتقدان فیلم جایگاه ویژه‌ای دارد و راهگشای بسیاری برای لذت‌بردن از این مدیوم هنری است که بی‌شک پرطرفدارترین مدیوم هنری است که هر آدمی را شیفته خود کرده است.
کتاب «منتقدان فیلم آمریکا» چون بسیاری جُنگ‌های ادبی که گلچینی از نویسنده‌های مختلف را در خود گرد می‌آورد و به نقد و بررسی آثارشان می‌پردازد و سپس نمونه‌ای از آثار داستانی یا شعری‌شان را هم می‌آورد، برگزیده‌ای است از بزرگ‌ترین منتقدان دوره‌های مختلف سینمای آمریکا با نمونه‌های آثارشان که بر فیلم‌های هم‌عصر خود نوشته‌‌اند. یعنی هر منتقد شما را با خود همراه می‌کند به یک سفر هیجان‌انگیز و مکاشفه‌آمیز به یک قرن سینما، و شما میتوانید با ریویوها و نقدهای بزرگ‌ترین منتقدان آمریکا به کشف نمونه‌های مختلف در دوره‌های مختلف سینما در یک قرن گذشته بروید؛ سفری پر از نقد و فیلم و آشنایی با آدم‌های سینمایی که هر کدام روزگاری چیزی بر این جادوی سینما افزودند تا این قاب جادویی هر روز برای ما جادویی‌تر شود و همین جادو یا رازآمیزبودن سینما است که در این کتاب نیز هست تا با خوانش نقدها بار دیگر به سراغ فیلم‌ها و دنیاهای کارگردانان منتخب یا کارگردانان ناشناخته‌ای برویم که بار دیگر فیلم‌ها و دنیاهاشان را ببینیم یا حتی اگر آنها را ندیده‌ایم، به دیدنشان ترغیب شویم؛ چراکه دیدن فیلم از منظر یک منتقد به معنای دیدن فیلم از منظر تماشاگری فعال و آگاه است؛ کاری که لذت ما از تماشای چنین هنر یگانه‌ای را صدچندان می‌کند. همان‌گونه که مردم به دلایل مختلف نسبت به یک فیلم واکنش‌های متفاوتی نشان می‌دهند، نقدنویسان فیلم هم معمولا نظر واحد و یکسانی ندارند. این آرای متناقض می‌توانند حقایق فراوانی را در مورد پیش‌فرض‌هایی که ریشه این واکنش‌ها است، نشان دهند. تعمق در پیش‌فرض‌ها روش خوبی است برای آغاز تعمق در فیلم‌ها. فرایند آموختن نحوه‌های فراوان تعمق در فیلم، لذت و شناخت ما را از سینما گسترش می‌دهد. توجه به مولفه‌های شکلی (فرمالی) و مقولات فرهنگی فیلم، ما را به تماشاگرانی فعال‌تر و نکته‌بین‌تر تبدیل می‌کند.
کاری که «منتقدان فیلم آمریکا» در این کتاب بی‌نظیر نیز با ما می‌کند: این جُنگ بی‌بدیل، منحنی طلوع سینما را به عنوان هنر، صنعت و سرگرمی عام ترسیم می‌کند: یا شاعرانی مانند ویچل لیندزی و کارل سندبرگ که به پیشواز این رسانه جدید می‌روند و ادموند ویلسن که به ستایش از «جویندگان طلا»ی چارلی چاپلین می‌پردازد. «منتقدان فیلم آمریکا» از دوران صامت آغاز می‌شود و تکامل سریع این رسانه را در عصری از تغییرات پرتلاطم سیاسی و اجتماعی پی می‌گیرد. در اینجا منتقدان فیلم بزرگی وجود دارند که واژگان بومی نیرومندی را برای سخن‌گفتن از این هنر تازه شکل دادند: اُتیس فرگوسن در دهه ۱۹۳۰ میلادی در وجود جیمز کاگنی «شأن و وقاری واقعی» می‌یابد که با«ذات او عجین شده است.»؛ جیمز ایجی در دهه ۱۹۴۰ درباره فیلم‌های جنگی آمریکایی و ظهور نئورئالیسم ایتالیا می‌نویسد؛ مانی فاربر، پالین کیل، اندرو ساریس، مالی هاسکل، وینسنت کنبی و دیگران به گفته ویراستار کتاب فیلیپ لوپیت «عصر طلایی نقد سینمایی» را شکل می‌دهند؛ دوره‌ای که از دهه ۱۹۵۰ میلادی تا دهه ۱۹۷۰ ادامه می‌یابد. زمانی که شوروشوق‌ها اوج می‌گیرد و بحث‌وجدل‌ها درباره فیلم‌های معاصر، از منتقدانی مانند ریچارد شیکل، راجر ایبرت و مانولا دارگیس به چشم می‌خورد.
در این کتاب سوای نویسنده‌های تمام‌وقت فیلم، بسیاری از نویسنده‌های شاخص آمریکایی نیز حضور دارند: کسانی مانند رالف الیسن، سوزان سونتاگ، جیمز بالدوین، برندن گیل و جان اَشبِری که با گستره‌ای از تجربیات سینمایی وارد معرکه می‌شوند. این دو گروه با هم یک گونه از آثار مکتوب آمریکایی را تعریف می‌کنند که اغلب نادیده گرفته شده است؛ سنتی که مملو از «انرژی، شوروشوق جوهر تحلیلی» است و به گفته لوپیت ویراستار کتاب به حیطه نقد فیلم راه یافته است.
منتقدان فیلم آمریکا به قول جاناتان لثم منتقد نیویورک‌تایمز، تاریخ کاملی است درباره هستی‌یافتن یک رسانه جدید روایی؛ منحنی این داستان، آن‌گونه که فیلیپ لوپیت آن را ترسیم کرده، پرشور و هیجان‌انگیز است. راجر ایبرت نیز که از بزرگ‌ترین منتقدان آمریکایی و شناخته‌شده جهان است و برای خواننده فارسی‌زبان نیز نامی آشنا است و خود نیز جزو منتقدان آمریکایی این کتاب است، درباره همین کتاب می‌گوید: «فیلیپ لوپیت با دانش ژرفش از این رسانه، به گشت‌وگذاری در یک قرن تاریخ سینما و نوشته‌های بی‌نظیری می‌پردازد که از آن سرچشمه گرفته است. لوپیت این مقاله‌نویس استثنائی، راهنمایی ایده‌آل برای رسیدن به این گنج‌ها است.»
* منتقد، مترجم و مدرس سینما
کد خبر: ۱۵۳۳۱۶
شماره 3053
http://www.armandaily.ir/fa/Main/Detail/153316
