گفت و گو با استیون اسپیلبرگ و پیتر جکسن درباره ماجراهای تن‏ تن: اسرار اسب شاخدار / پیوند با کودک درون (1)

گفت و گو با استیون اسپیلبرگ و پیتر جکسن درباره ماجراهای تن‏ تن

پیوند با کودک درون

ویل لاورنس

ترجمه: وحیداله موسوی

وقتی استیون اسپیلبرگ برای اولین بار دید که ایندیانا جونز او تا حدودی با تن ‏تن هرژه قابل قیاس است، هر چند در جایگاهی پایین‏تر، چرخ‏ها به حرکت افتاد تا تن ‏تن بر پرده بزرگ بیاید، اما او نمی‏دانست که 30 سال طول می‏کشد تا به نتیجه برسد.

نکته اینکه آشنایی استیون اسپیلبرگ با تن‏تن، این خبرنگار جوانی که هرژه هنرمند بلژیکی آفرید، از طریق زبان فرانسه بود. در سال 1981، مهاجمان صندوقچه گمشده اکران شده بود و این فیلمساز تحسین شده، مشتاقانه نشریات را برای یافتن نقدهای مربوط به فیلمش زیر و رو می‏کرد. یکی از این نقدها را یک منتقد مهم فرانسوی نوشته بود و با اینکه اسپیلبرگ زبان آن را نمی‏فهمید، مسحور کلمه‏ای شد که مدام تکرار شده بود: تن‏تن. فیلمساز ترتیبی داد تا این نوشته به انگلیسی ترجمه شود، و کشف او فقط بر آتش این اشتیاق افزود.

اسپیلبرگ مصاحبه را این‏گونه شروع می‌کند: «نویسنده یادداشت، نوشته بود که من قطعا یکی از طرفداران هرژه بوده‏ام، چون شباهت بسیار زیادی بین این دو دنیا وجود داشت. فیلم من را با ماجراهای هرژه قیاس کرده بود اما اولین بار بود که اسم هرژه به گوشم می‏خورد. بی‏درنگ به دستیارم گفتم تا کتابی از او به زبان فرانسه برایم پیدا کند و عاشق داستانگویی آن شدم. همه چیز را می‏فهمیدم، حتی با اینکه نمی‏توانستم به زبان فرانسه بخوانم. بعد با سرعت به خواندن تمام کتاب‏هایی از او پرداختم که به انگلیسی منتشر شده بود و کاملا به هیجان آمدم. آن وقت بود که به شباهت‏هایش با ایندیانا جونز پی بردم، و به خودم گفتم چه فیلم‏های شگفت‏انگیزی می‏توان از این داستان‏های تن‏تن ساخت.»

داستان‏ های تن‏تن با تلویزیون غریبه نیستند- دو مجموعه پویانمایی شده تلویزیونی بسیار دوست‏داشتنی از آن‏ها وجود دارد، ماجراهای تن‏تن هرژه، تولید شده در بِِلویژن، که از سال 1958 تا 1962 در 104 اپیزود 5 دقیقه‏ای بر آنتن رفت، و دیگری ماجراهای تن‏تن، که نخستین بار در سال 1991 ظاهر، و در 39 اپیزود یک ساعته برای سه فصل تولید شد. و اکنون نیز با به پایان رسیدن مجموعه فیلم‏های ایندیانا جونزِ اسپیلبرگ، تن‏تن می‏تواند جای ماجراهای ایندی را بر پرده بزرگ بگیرد.

ایندی یک مرد است و تن‏تن فقط یک پسر جوان، اما هر دو با اصولی مشابه برانگیخته می‏شوند: عدالت، شرافت و گاهی مواقع، نوعی عملگرایی مبهوت‏کننده. هر دو در یک دوران پرماجرا زندگی می‏کنند و نخستین ماجراهای آنان در آخرین قرن از سال‏های پیش از جنگ آغاز می شود. مزیت تن‏تن بر ایندی، به شکلی بدیهی، همان عمر طولانی بالقوه اوست. در فیلم جدید اسپیلبرگ بر پرده بزرگ با عنوان «ماجراهای تن‏ تن: اسرار اسب شاخدار»، نقش این خبرنگار جوان را جیمی بِل ایفا و بیلی الیوت نیز حرکات موشن کپچر او را بازی می‏کند، هرچند به دلیل اینکه بازی‏های او و سایر هنرپیشه‏ها از طریق موشن کپچر ضبط و به انیمیشن سه بعدی تبدیل شده، شخصیت‏ها می‏توانند تا ابد سن و سال غیرقابل تغییری داشته باشند.

هرژه 23 کتاب مصور نوشت. چالش اسپیلبرگ این بود که چگونه این ماجراها را به کشور خود منتقل کند، جایی که این شخصیت از شهرت کمتری برخوردار بود. بدون تردید شباهت‏های آن با ایندیانا جونز این انتقال را آسان می‏کرد. اسپیلبرگ می‏گوید «برای من عمق این شخصیت از قلب طراح و نویسنده نشات می‏گرفت. و تن‏تن یک کاشف جوان و یکدنده، خبرنگاری جستجوگر است که دغدغه‌اش پرده برداشتن از یک معماست. این دغدغه‏ای است که مدت‏ها پیش از خواندن کتاب‏های تن‏تن من را برانگیخته بود. هرچند از وقتی این کتاب ها را خوانده‏ام، همواره به تحسین این ویژگی‏هایش پرداخته‏ام، ویژگی‏هایی مانند اینکه چگونه هیچ چیز جلودار او نیست و نیز رابطه جالب او با نامحتمل‏ترین همکاری که می‏توان تصور کرد، یعنی کاپیتان هادوک.»

با بازی آندره سرکیس متخصص اجرای موشن کپچر، شخصیت کاپیتان هادوک بر پرده شکل می‏گیرد که در قطب مخالف با تن‏تن قرار دارد: یکی بسیار موفق و دیگری آدمی ناموفق و خود ویرانگر است. اما این دو با هم یک تیم دو نفره درجه یک را شکل می‏دهند.

اسپیلبرگ در ادامه می‏گوید «توانستیم این کار را با کسب اجازه از بازماندگان هرژه انجام دهیم و چندین داستان را با هم ترکیب کنیم.» اسپیلبرگ با استفاده از کتاب‏های اسرار اسب شاخدار، گنج‏های راکام و خرچنگ پنجه طلایی، داستان خود را روایت می‏کند، و کتاب دوم زمینه‏ای برای آشنایی تن‏تن با هادوک فراهم می‏کند. «مهم‏ترین نکته همان چفت و بست درست نوشته‏هاست. من بیش از 25 سال پیش کار را بر روی این فیلم آغاز کردم و واقعا با فیلمنامه‏ها کلنجار رفتیم. ما سرانجام به برکت وجود نویسندگانی مانند ادگار رایت، جو کُرنیش و استفان موفات و بدون تردید به برکت وجود پیتر جکسن آن را راست و ریس کردیم.

در واقع جکسن نقشی کلیدی در آمدن تن‏تن به سینما ایفا کرد، او همراه با اسپیلبرگ و کتی کندی، همکار تهیه‏کننده اسپیلبرگ، تهیه این اثر را به عهده داشت. همچنین در صورت توفیق این فیلم در گیشه، به کارگردانی قسمت دوم آن خواهد پرداخت. اگر هر دو فیلم با توفیق مواجه شوند، او و اسپیلبرگ قسمت سوم را با هم کارگردانی خواهند کرد.

اسپیلبرگ درباره رابطه‏اش با این کارگردان زاده نیوزیلند می‏گوید «پیتر و من، مانند دو رمز‏شکن که روی رمز انیگما (اشاره به ماجرای شکستن رمز پیام‏های نازی‏ها در جنگ جهانی دوم-م.) کار کنند، سعی کردیم با همفکری از پس این فیلم بربیاییم. همین که دریافتم هر دوی ما دانشمندانی در یک آزمایشگاه هستیم که با همفکری داریم تلاش می‏کنیم کار پیش برود، دیگر من و تویی وجود نداشت. اتفاقاً هر دوی ما طرفدار دو آتشه تن‏تن بودیم که سعی می‏کردیم این فیلم را به گونه‏ای به شما ارائه کنیم که خوشتان بیاید.»

 علاقه جکسن به تن‏تن به مدت‏ها پیشتر از شروع علاقه اسپیلبرگ باز می‏گردد. کارگردان ارباب حلقه‏ها گذشته‏ها را به یاد می‏آورد «رابطه من با تن‏تن و استیون جالب توجه است زیرا وقتی فیلمساز جوانی در دهه 1980 بودم، خوانده بودم که چگونه استیون می‏خواست نسخه‏ای سینمایی از تن‏تن بسازد. من یکی از طرفداران پر و پا قرص تن‏تن بودم که سال‏ها برای دیدن فیلم استیون منتظر مانده‏ام.»

وقتی اسپیلبرگ داشت امکان ساختن فیلمی مبتنی بر کنش زنده را بررسی می‏کرد، به سراغ جکسن رفت. این فراشد مستلزم یک نسخه رایانه‏ساز از میلو، سگ و رفیق مورد اطمینان تن‏تن بود، و اسپیلبرگ از شرکت جکسن، وتا دیجیتال، خواست تا نسخه‏ای از آن تهیه کند. جکسن به یاد می‏آورد که «سپس یک روز به من تلفن می‏زند و می‏گوید می‏داند من چقدر طرفدار تن‏تن هستم و دعوتم می‏کند تا این فیلم را با او بسازم. این یک روش خیلی غیرعادی برای وارد شدن به یک پروژه است.»

همین که جکسن وارد شد، دو فیلمساز به سرعت از ایده فیلم مبتنی بر کنش زنده دست کشیدند و به جای آن نگاهشان را به استفاده از بازی موشن کپچر معطوف کردند، تکنیکی که جکسن به یمن اجرای سِرکیس در نقش شخصیت گالوم در ارباب حلقه‏ها و نیز در کینگ کنگ از آن بهره برده بود. اسپیلبرگ می‏گوید «پیتر و من درباره نسخه‏ای از تن‏تن مبتنی بر کنش زنده بحث کردیم اما به این نتیجه رسیدیم که مهم‏ترین نکته، احترام به هرژه و تا آن جا که امکان دارد نزدیک شدن به آن چهره‏ها و شخصیت‏ها و ذائقه‏هاست.»

او می‏افزاید «هر تک‏تصویر قاب شده او، یک داستان سینمایی را روایت می‏کند. در هر ژست و کنش، انرژی ملموسی وجود دارد، و گویی سعی کرده تا 24 فریم سینمایی را در یک تک‏فریم فشرده کند، و موفق هم شده است. فکر می‏کنم که این نبوغ هرژه را می‏رساند. هر یک از داستان‏های او جوهره یک فیلم را در خود دارد، و حال می‏توانیم حق مطلب را نسبت به آن ادا کنیم.»  

در واقع با خواندن اثری از هرژه، نه تنها ایندی بلکه آلفرد هیچکاک و آن شخصیت‏های سخت و چغر بسیاری از فیلم‏های نوآر نیز در ذهن آدم تداعی می ‏شود. عالم تن‏تن، عالمی پرآب و تاب و مملو از فریبندگی مسموم‏کننده شهرها در شب است، و در عین حال تحت‏ الشعاع تصاویری از آدم‏های شرور و آدمکشان است که هر گوشه و کنار در کمین نشسته‏ اند.

کارگردان در سال 1983، اولین کتاب هرژه را برگزید و قرار شد در ملاقاتی با هرژه درباره یک اقتباس سینمایی به بحث و تبادل نظر بنشیند. نویسنده و طراح چند هفته پیش از این ملاقات فوت کرد اما بازمانده او، همسرش فانی، کاملا اسپیلبرگ را می‏ شناخت. گویا هرژه به همسرش فانی گفته بوده که تن‏تن اسپیلبرگ «بدون تردید اثری متفاوت خواهد شد، اما تن‏تن خوبی از کار درخواهد آمد.»

 تن‏تن شناسان با چشمانی تیزبین به تماشای این فیلم خواهند نشست، اما بیشتر آنان خیالشان از بابت اینکه قهرمان محبوبشان در دستان آدم ‏های نااهلی گرفتار نشده است، آسوده خواهد شد. وقتی حرف از ماجراجویی با چشمان گرد و بهت زده به میان می‏ ‏آید، باید گفت که اسپیلبرگ و جکسن هنوز نیز با کودکان درونشان پیوند دارند.

جکسن می‏گوید «به نوعی ساخت این فیلم چندان متفاوت با دوران کودکی‏تان نیست، زمانی که شب ‏‏ها در تخت خود دراز می ‏‏کشیدید و داستان‏ هایی را تصور می ‏‏کردید، یا در حیاط با اسباب ‏‏بازی‏ هایتان بازی می‏ کردید. شما فقط از تصور اینکه آن درام‏ ها و داستان ‏‏ها را بگیرید و توی فیلم بگذارید به هیجان می‏ آیید. همچنین کشف کردم که وقتی استیون به سر صحنه می ‏آید گویی اولین باری است که تا به حال سر صحنه فیلمی حضور داشته است. او کودکانه است. منظورم بُعد مثبت قضیه است، نوعی شور و هیجان که او با خود به همراه می ‏آورد، نوعی اشتیاق که من آن را بسیار روحیه بخش می‏ ‏دانم و ما به آن نیاز داشتیم. استیون و من پنج- شش سال صرف ساختن این فیلم کرده‏ ایم و واقعا کار چالش‏ برانگیزی بود.»

آنان از کمک گروهی مستعد و متنوع برخوردار بوده‏ اند، گروهی عمدتا اهل بریتانیا که علاوه بر بل و سرِکیس، افرادی مانند دانیل کریگ در نقش راکام سرخ دزد دریایی، توبی جونز در نقش آریستیدس سیلک جیب بر، و سیمون پگ و نیک فراست در نقش ‏‏های تامسن و تامپسن، کارآگاهانی دست و پا چلفتی را دربرمی‏ گیرد.

این فیلم یکی دیگر از تجربه‏‏ های دست‏اول اسپیلبرگ است. او خاطرنشان می‏ کند: «دوست دارم در هر فرصتی که پیدا می‏ کنم چیزهای نو را امتحان کنم، وقتی داشتم پارک ژوراسیک» را می ‏ساختم، از اینکه با استفاده از تکنولوژی دیجیتال عالم دایناسورها را به تصویر بکشم، هیجان‏زده بودم. بر همین قیاس، من واقعا پیش از این، هرگز فیلمی پویانمایی شده را کارگردانی نکرده بودم اما احساس کردم که باید این فیلم را با استفاده از موشن‏کپچر بسازم. امیدوارم توانسته باشیم حق مطلب را درباره اثر هرژه ادا کرده باشیم.»

منبع: هرالدسکاتلند

 روزنامه شرق ، شماره 1381، 8/8/90، صفحه 10، سینمای جهان